TXT

Hoe resoneert de nalatenschap van Derek Jarman? Afgaand op het groot aantal retrospectieves, publicaties en hommages die aan zijn werk en leven worden gewijd: vandaag meer dan ooit. Drie decennia nadat hij het leven liet aan AIDS-gerelateerde complicaties is Jarman alomtegenwoordig in deze tijd die aanvoelt als in voortdurende crisismodus. Grasduinend door de citaten en fragmenten die online gretig gedeeld worden, kunnen we snappen waarom. Het eigengereide samenspel van rebellie en levenslust dat voortleeft in zijn films, boeken, schilderijen, interviews, en niet te vergeten in zijn geliefde tuin in Dungeness, lijkt te benaderen waar velen van ons naar op zoek zijn: een manier om in het leven te staan.

Het is verleidelijk om de esthetiek van de Griekse filmmaker Jacqueline Lentzou, die al enkele jaren een begrip is binnen het kortefilmcircuit, te reduceren tot louter meanderend. Haar werk tast doorgaans wat in het rond, meer op zoek naar de texturen van haar protagonisten dan naar enige plot of narratieve logica. Lentzou is geïnteresseerd in de manier waarop het zonlicht door een vuil raam binnenvalt en hoe de gebroken stralen langzaam een huilend gezicht onthullen, niet zozeer in waarom er wordt gehuild.

Henri Bergson geloofde dat het fenomeen genaamd humor ontstond wanneer de materiële wereld tekortdeed aan onze spirituele aspiraties. Had hij lang genoeg geleefd om het werk van Chantal Akerman te zien, dan kon hij in haar films een bewijs van zijn stelling vinden. Niet alleen was Akerman een begenadigd metteuse en scène van Chaplineske slapstick-taferelen, ook hoe zij de romantische liefde toont is, door de kloof tussen wensdroom en al te menselijke realiteit, vaak een bron van onbedaarlijk gniffelen.

De Nederlandse digitale kunstenaar Nemo Vos aka Tibor de Jong creëert virtual reality-ervaringen die nog het best te omschrijven zijn als droomvluchten voor volwassenen. Zijn kunst neemt de kijker mee op een betoverende reis, waarbij die altijd in het ongewisse blijft over wat er in de volgende ruimte te wachten staat. 8 Miljard Ikken, zijn nieuwste en prijzenwinnende kortfilm, reflecteert op hoe we onze menselijkheid trachten te behouden in een steeds meer virtuele wereld.

Brecht Vanhouttes masterfilm is een abstract beestje, dat de LUCA-alumnus zelf beschrijft als een koortsdroom die zijn gevoelswereld vertaalt naar het zilveren scherm. De film construeerde hij door tekst, beeld en audiofragmenten in een AI-generator te gieten en hierover met de bot in gesprek te gaan. Zijn werk bracht hem tot op het Internationaal Filmfestival van Rotterdam (IFFR).

De afgelopen jaren reisde Hoda Taheri (Teheran, 1992) langs menig filmfestival met haar kortfilms Mother Prays All Day Long (2022), As if Mother Cried That Night (2023) en Mother is a Natural Sinner (2024), waarvan je de eerste kan kijken via de video-on-demand catalogus van Kortfilm.be. In deze ‘moeder trilogie’ zoomt Taheri in op nog steeds actuele thema’s als het recht op abortus en de behandeling van vluchtelingen in Europa. Ze vertolkt hierbij zelf de hoofdrol, en speelt geraffineerd en vol humor met haar eigen autobiografie. 

Het fototoestel meet afstanden. Zijn brandpunt komt samen met een voorwerp in de ruimte en door de leegte rondom wordt er iets zichtbaar. Het is een vanzelfsprekende vaststelling, maar toch is deze essentie van fotografie van belang in het werk van Chloë Delanghe. Haar werk bevindt zich in een spanningsveld van intimiteit en afstand.

In een groots opgezette tentoonstelling brengt het Amsterdamse filminstituut Eye de iconen van de Amerikaanse undergroundfilm uit de jaren zestig onder één dak samen. De avant-gardistische vormexperimenten van pioniers als Jonas Mekas, Maya Deren en Stan Brakhage staan er naast werk van bijvoorbeeld Bruce Conner, Yayoi Kusama, Yoko Ono en Andy Warhol. Blijft die vooruitstrevende filmkunst van die tijd nu nog overeind bij een overzichtstentoonstelling?

In Old Child van Elettra Bisogno en Hazem Alqaddi schetsen droomachtige, onscherpe beelden de herinneringen van Hazem, die uit Gaza migreerde naar België. Halverwege de kortfilm, wanneer hij steile trappen af dendert, leren we dat Hazem een rolschaatser is. Meer dan een moment van kinderlijke vreugde middenin een stroom van complexere beelden en traumatische herinneringen die voor Hazem’s geestesoog verschijnen, symboliseert het rolschaatsen een verlangen naar beweging — in sterk contrast met de beperkingen op de bewegingsvrijheid van de Palestijnen in de context van hun koloniale bezetting.

Ergens op het kruispunt van genres en kunstdisciplines vind je het werk van de Portugese filmmaker en schrijver Isadora Neves Marques. Elke film van haar films introduceert een disruptief element die de wereld zoals we ze kennen spitsvondig in vraag stelt. In samenwerking met Marques presenteert Film Fest Gent deze maand een retrospectieve van haar kortfilms.

De in Berlijn gevestigde Belgische kunstenares Anouk De Clercq wil experimentele films openstellen voor argwanende mensen. Avant-garde cinema noemt ze koppig “avontuurlijke film”. In een kortfilmprogramma voor Courtisane maakt het cerebrale plaats voor een sensuele beleving, een fundamenteel lichamelijke ervaring van cinema.

Met de essayistische kortfilms Atopia en Pirate Boys werpen Olivier De Vos en Pol Merchan een licht op queer thema’s. Hoe belangrijk is die representatie? De filmmakers delen hun bedenkingen over de verhouding tussen het medium film en de industrie daarrond.

Het Internationaal Film Festival Rotterdam (IFFR) reikt sinds 2020 jaarlijks de Robby Müller Award uit aan een beeldenmaker die “een authentieke, geloofwaardige en emotioneel treffende visuele taal heeft gecreëerd met zijn of haar oeuvre.” Dit jaar viel de Belgische cinematograaf Grimm Vandekerckhove die eer te beurt.

Lisette Ma Neza woont al jaren in de Belgische hoofdstad en mag zich vanaf deze maand ook de eerste officiële stadsdichter van Brussel noemen. Met Branden, het sluitstuk van haar opleiding aan LUCA School of Arts, brengt Ma Neza een ode aan het eeuwige vuur van ontheemde vrouwen en een collectief gedicht over brandende moederlanden. De film sluit dit jaar Courtisane af.

Nog tot 30 juni is in argos, het Brusselse centrum voor audiovisuele kunst, een videotentoonstelling van Herman Asselberghs te zien. In Time Wasted focust de Belgische filmmaker en kunstdocent op de plaatsen die hij het best kent: de filmzaal en het klaslokaal.

Schrijver-regisseur Alice Brygo’s Ardent Other kijkt naar de teloorgang van Frankrijk. De film opent op woensdag 13 maart Shortscreen, Kortfilm.be’s jaarlijkse afspraak met genrecinema in samenwerking met Offscreen.

Marthe Peters’ Kaalkapje gaat deze week in wereldpremière als deel van Berlinale Shorts, de officiële kortfilmcompetitie van de Berlinale. In een gesprek met Bo Alfaro Decreton vertelt ze over hoe haar afstudeerfilm aan KASK School of Arts tot stand kwam.

De jongste editie van Kortfilmfestival Leuven onderstreepte het uitstekende en opmerkelijke jaar voor de Vlaamse animatiefilm. Naast prijzenpakkers The Miracle en Drijf vallen ook enkele ‘kleinere’ films op die vrijwel zonder budget gemaakt zijn.

Meshes of the Afternoon werd tachtig jaar geleden opgenomen, maar de geesten die destijds deze cirkelvormige filmdroom teisterden zijn noch verouderd, noch verjaard. Maya Deren speelt slim met ontdubbeling, een vage droom-in-droom structuur en bizarre inserts van dagdagelijkse objecten.

Ena Sendijarević blijft in haar derde kortfilm trouw aan de rode draad die zich door haar jonge oeuvre spant: het diepgaand exploreren van gevoelens als ontwrichting en heimwee.

De Australische Charles Williams won met All These Creatures in 2018 de Gouden Palm in Cannes. Het portret van de geesteszieke Mal, vanuit het oogpunt van zijn gevoelige zoon Tempest, voelt authentiek aan en blijkt voor de regisseur hoogst persoonlijk.

Het werk van Mieriën Coppens en Elie Maissin is naar eigen zeggen nooit afgerond, altijd open. Evengoed biedt hun kortfilmprogramma ‘Malgré tout’ op de biënnale Con10ur een overzicht van de films die ze de afgelopen jaren maakten als medeplichtige archivarissen van het collectief La Voix Des Sans Papiers.

Tijdens het maken van haar afstudeerfilm zag Morgane Frund zich gedwongen koers te wijzigen. “Je kunt beelden nooit genoeg in vraag stellen.”

Een inkijk in het filmische werk van de Belgische poëet en kunstenaar Marcel Broodthaers (1924-1976), dit jaar postuum een eregast van het Internationale Kurzfilmtage Oberhausen.

In het Eye Filmmuseum in Amsterdam loopt een prachtige solotentoonstelling van filmmaakster Saodat Ismailova. Haar werk beweegt zich tussen film en audiovisuele installatie.

Charles Dekeukeleire ging de geschiedenis in als een van de grondleggers van de experimentele en documentaire cinema in België. Vandaag vindt vooral zijn (korte) avant-gardewerk nog weerklank. Tastend naar een zuivere expressie van film als kunstvorm kwam hij uit bij beweging.

Wat als AI van hulpmiddel bij het realiseren van films evolueert tot zelfstandig filmmaker? Hoe ver staan we al in dat proces en hoe nieuw is het fenomeen AI eigenlijk in de (kort)filmwereld?

De filmische brief L'escale, de nieuwste film van het Belgisch-Congolese collectief, werd recent bekroond op het kortfilmfestival van Oberhausen. In de film doen twee leden hun verhaal over een akelige 'stopover' in Angola.

The Human Voice is een korte film van Pedro Almodóvar, gebaseerd op het beroemde toneelstuk La voix humaine van Jean Cocteau. In Tilda Swinton vond Almodóvar de ideale vertolker van het personage dat hem al decennia inspireert: een verlaten en ontredderde vrouw.

In haar vroege kortfilms tekende Chantal Akerman, moedwillig maar ook onbewust, de contouren van haar eigen toekomst uit. Alle fundamenten van haar oeuvre, vormelijk en inhoudelijk, werden er gezet.

Filmkritiek wordt geteisterd door dreigende stopzettingen, financiële krapte en een gebrek aan toekomstperspectief. In een open brief luiden we samen met onze collega's van Sabzian, Cinea, Filmmagie en Vertigo de alarmbel.

De technische uitdaging die de jonge Portugese filmmaker aangaat in zijn kortfilm Perpetual Night getuigt van onverbiddelijke bekwaamheid. Een minutieus uitgewerkte choreografie waar lens, licht en spel heel precies op elkaar afgemeten zijn.

Valt er heil te zoeken in de omnibusfilm? Een filmhistorisch onderzoek naar de opkomst en het belang van het format, en het verwantschap met de kortfilm.

De Egyptisch-Belgische Sameh Alaa won in 2020 als eerste Egyptische regisseur ooit de Gouden Palm voor Beste Kortfilm in Cannes. Tijdens het filmfestival van Namen gingen we met de gepassioneerde maker in gesprek. “Je verbeelding is altijd sterker dan het beeld dat je wordt aangeboden.”

De Schots-Canadese animator Norman McLaren experimenteerde al van jongs af met verschillende filmtechnieken. Een roeping waarvoor hij later, met Neighbours, een Oscar in de wacht zou slepen.

De lange, aarzelende shots waar de Italiaanse grootmeester Michelangelo Antonioni later voor bekend zou worden, verschijnen al in prenatale fase in het vroeg neorealistische Gente del Po (1947).

Welke (kort)filmmakers treden in de voetsporen van hun landgenoten en grootmeesters Miguel Gomes & Pedro Costa? Een focus op Portugese cinema tijdens de 66e editie van Kurzfilmtage Oberhausen biedt (misschien) antwoord.

Na een indrukwekkend gestart festivalparcours gooit COVID-19 ook roet in het eten voor Dorian Jespers' zegetocht met zijn Wildcardwinnende Sun Dog.

Lijden onder woorden brengen, is een moeilijke zaak. Toch slaagt het experimentele filmisch essay Past Perfect er in. Het leed neemt er verschillende vormen aan en duwt ons, vanuit een ontreddering, kopje onder het verleden in. Een film die gedachten leent, overbrengt en opnieuw samenstelt: een denkbeeldige dialoog door de eeuwen heen tot vandaag. Waar mag men verdrietig zijn? Waar krijgt verdriet een plaats?

De onlangs overleden Colombiaanse filmlegende Luis Ospina introduceerde de term 'porno miseria', en uit kritiek in de korte mockumentary The Vampires of Poverty op exportdocumentaires die ellende verheerlijken.

Meltse Van Coillie over het moedige maakproces van haar docufictie elephantfish, bekroond met een VAF Wildcard.

Muzikant, regisseur, multitalent. Van Starflam tot Oberhausen: Baloji's experimentele muziekvideo Zombies won begin mei de Principal Prize op het legendarische kortfilmfestival, editie 2019. Niet in de sectie videoclips, maar tussen niet minder dan vijftig mondiaal geselecteerde experimentele en vaak intellectuele korte films.

In deze klassieker bestudeert Jan Švankmajer de verschillende aspecten van ‘dialoog’, op ludieke en verrassend pessimistische manier.