In dit zogenaamde post-truth tijdperk vervaagt de grens tussen feit en fictie tot een kwestie van stijl: wat aannemelijk lijkt, wordt geaccepteerd als echt. De opkomst van generatieve artificiële intelligentie versnelt deze desintegratie maar formaliseert ze bovendien ook. Waarheid wordt zo niet langer ontdekt, maar wel geproduceerd. 

White Cloud / 白云 (2023) van Emmanuel Van der Auwera is een interessante casestudy over deze destabilisatie van waarheid, beeld en representatie. De film is gebaseerd op de getuigenis van een Mongoolse mijnwerker die zeldzame aardmaterialen opgraaft, nodig voor de productie van elektronica. White Cloud maakt gebruik van door AI gegenereerde beelden om een wereld te representeren die tegelijkertijd onmogelijk en onvermijdelijk is.

Van der Auwera is een in Brussel gevestigde kunstenaar wiens werk film, (video)beeldhouwkunst, fotografie en — in mindere mate — drukkunst en performance omvat. Zijn werk steunt op een kritisch engagement met visuele geletterdheid, waarbij het onderzoekt hoe beelden functioneren, circuleren en de collectieve perceptie vormgeven. Het biedt geen oplossingen of samenhangende verhalen, maar maakt ruimte voor twijfel, wrijving en een recalibratie van het zichtbare.

De centrale getuigenis van White Cloud werd oorspronkelijk gepubliceerd op Douyin of 抖音, de Chinese versie van TikTok. In de video spreekt de mijnwerker krachtig over de fysieke tol van het werk, de ecologische verwoesting rond de mijnen en de stille wanhoop in zijn dagelijks leven. De ruwe verklaring over barre werk- en leefomstandigheden had kunnen leiden tot een rechttoe rechtaan documentaire of nieuwsreportage. In plaats daarvan filtert Van der Auwera de getuigenis door generatieve algoritmes en filmische codes, waardoor die verandert in iets veel meer dubbelzinnig en verontrustend. 

White Cloud dumpt de kijker in een digitale woestijn: afstandelijk, onbepaald en toch geladen met een tastbaar onbehagen. Gezichten weigeren zich in één vorm te nestelen en er verschijnen misvormde lichamen (mensen hebben extra armen, honden te veel poten) — alsof identiteit zelf een renderfout is. De industriële soundtrack onderstreept een constante dreiging en versterkt de sfeer van weerzin. Deze “onmogelijke” wereld visualiseert niet alleen de fragmentatie van waarheid en identiteit, maar belichaamt ook de vervreemding die ontstaat wanneer onze werkelijkheid wordt vervormd door technologie en ecologische crisis.

De woorden van de mijnwerker klinken diep door: “We worstelen allemaal om de gewone dagen door te komen.” De dubbelzinnigheid is opzettelijk: dit is geen reportage, maar een echo van de werkelijkheid. Wat overblijft is een vorm van AI-geautoriseerde geloofwaardigheid, inclusief de ethische spanning die daaruit voortvloeit. White Cloud leent vormelijke elementen uit documentaire en generatieve beeldproductie, terwijl het ook zwaar leunt op de grammatica van cinema, meer precies, body horror en psychologische thriller. Deze film representeert niet; hij destabiliseert. Hij laat niets zien maar kruipt onder je huid. Door opzettelijk vertrouwde vormen van representatie te dwarsbomen, dwingt White Cloud ons om ongemakkelijke waarheden onder ogen te zien. Het maakt de vaak onzichtbare menselijke en ecologische kosten van technologische vooruitgang zichtbaar en zet aan tot dringende reflectie en bewustwording.

In die zin is White Cloud geen werk over AI, maar een werk binnen de algoritmische conditie zelf. Door de verschuivende, instabiele beelden — onbestemde gezichten en synthetische landschappen — belichaamt de film hoe ervaring wordt vervangen door simulatie en nabijheid door synthetische representatie. Van der Auwera doet geen voorspellingen over de toekomst maar laat eerder zien hoe ons heden nu al vorm krijgt door technologische en ecologische krachten die buiten direct menselijk ingrijpen liggen. Wat blijft hangen is een visuele ruimte waar de waarheid optioneel is — niet door opzettelijke misleiding, maar als een onbedoeld gevolg van technologische precisie. White Cloud is echter niet slechts een diagnose. Het is een stille waarschuwing — voor een toestand van het leven die na verloop van tijd uit ons collectieve geheugen kan verdwijnen.