Film

© Film (Alan Schneider, Samuel Beckett, 1965)

Film

Ja, ook Nobelprijswinnaar Samuel Beckett maakte ooit een film, archetypisch getiteld Film. In een spannende achtervolging vlucht een man voor de blik van een alziend oog. Inspiratie komt van een uitspraak van Berkeley, “Esse est percipi”: zijn is waargenomen worden. Het desoriënterende camerawerk is van Oscarwinnaar Boris Kaufman, wiens broers Dziga Vertov en Mikhail Kaufman het legendarische zelfreflectieve meesterwerk Man With a Movie Camera maakten (met laatstgenoemde in de titelrol).

De film vangt aan met een ontsnappingsscène. Midden een verwoeste stad wil een man niet gezien worden. Daarom probeert hij de omstandigheden van zijn bestaan om te buigen. Het idee dat gezien worden een vanzelfsprekendheid is, is niet alleen absurd, maar ook alarmerend. Deze vreemde, verwonderde man heeft dat motto door zijn isolement omarmd, wat leidt tot frustratie en een wanhopige poging om alle levende en zelfs levenloze dingen buiten het bereik van de camera te houden.

Zijn angst ligt in feite verankerd in het apparaat van de film zelf. Begrijpelijk waarom Beckett zijn  werk deze titel gaf: het narratief wijst op de essentie van cinema. Om de meta-interpretatie compleet te maken speelt een bejaarde Buster Keaton, icoon van de stille cinema, de hoofdrol. Keaton was verbaasd over het verzoek van Beckett en regisseur Alan Schneider om zijn gezicht verborgen te houden voor de camera. Het maakt de finale, waarin Keaton eindelijk z’n close up krijgt, alleen maar sterker.

De film maakt deel uit van CINEMATEK’s kortfilmprogramma “Zomer in Shorts: Late Buster Keaton”.