Een kleurrijk stuk stof wappert aan een waslijn op een voor de rest stille begraafplaats. Gevangen maar met de wil om vrij te zijn, omringd door eindigheid.

Met de ene crisis die de andere opvolgt, wordt het voor alweer een nieuwe generatie jongeren moeilijk om zich op de toekomst te richten. Zelfs wie in economisch meer welvarende landen woont, heeft moeite om überhaupt over een toekomst na te denken. Voor vele jongeren is dromen en fantaseren vandaag een provocerende en politieke daad geworden. In Tunesië, met zijn torenhoge jeugdwerkloosheid en criminalisering van homoseksualiteit (onder artikel 230, meer dan een eeuw geleden opgesteld door de Franse koloniale machten), wordt die daad voor de LGBTQIA+ gemeenschap niets minder dan radicaal.

Bij aanvang van This Day Won't Last vertelt regisseur Mouaad el Salem over een nare droom. Hij praat erover met zijn moeder en daarna met de poetsvrouw. De vrouwen menen dat de droom betekent dat iemand slecht over hem praat. De scène zet een wereld neer waarin schaamte het dagelijkse leven van mensen beheerst. Dan switcht de film naar opnames van een regenboog. De camera tast de weidse lucht boven de nabijgelegen daken af. Dit soort beelden, filmische evocaties van vrijheid, duiken meermaals op in deze visuele collage die ontstaan is vanuit noodzaak en repressie.

El Salem weet nooit wat hij die dag gaat filmen, omdat vrijuit filmen niet kan: nooit mag hij zijn gezicht laten zien. Zelfs als hij momenten van vreugde deelt, of een deel van zichzelf blootgeeft, gebeurt dat steeds gefragmenteerd of verhuld. Elke schijnbaar lege hoek van het dagelijks leven en het landschap is een proxy voor iets anders. In een interview zegt el Salems medewerker en nicht Nour al Amal: “In het begin stuurde ik Mouaad wegwerpcamera’s. Omdat een on-ontwikkeld beeld een niet-bestaand beeld is, en zodat we geen gevaar zouden lopen als we met het materiaal rondreisden. Al die tijd vroeg ik me af of een film een veilige ruimte kan zijn.”

Elke opname uit This Day Won't Last draagt risico’s mee: de noodzaak van el Salem om te filmen, de beperkingen van wat hij kan filmen, de lo-fi esthetiek van de beelden die hij maakte met een telefoon of goedkope wegwerpcamera. Zelfs als de film verlangens en identiteiten bevat, zelfs als deze fragmenten niet onmiddellijk iets gevaarlijk onthullen, voelen de beelden toch benauwd aan, achtervolgd door angsten en bedreigingen. Tegelijk zijn ze ook een bevestiging van de identiteit van de maker en zijn verbondenheid met zijn omgeving.

“Tunesië doodt onze ambities,” mijmert el Salem. Foto’s van zichzelf tonen hem nooit herkenbaar, maar wel zoals hij zou willen zijn — een aspiratie. De filmmaker vraagt zich af wat het zou betekenen om het land te verlaten, voor hem en anderen, wat het betekende voor zij die al weg zijn. Hij toont ons een ontwortelde vijgenboom die kort na zijn verplaatsing doodgaat. Hoewel de film werd gemaakt voor COVID-19, voegt het bekijken ervan na de pandemie nog een bijkomende betekenislaag toe. Zelfs wie het risico wilde nemen om te vertrekken, kon dan niet meer weg.

Eén kort moment doorbreekt el Salem de poëtische, zachte voice-over die het grootste deel van de beelden begeleidt. Terwijl hij een blauw scherm toont, wat doet denken aan Derek Jarmans Blue, spreekt hij zijn kijkers nadrukkelijker en directer toe over zijn angsten en behoefte om de wereld te vertellen dat zijn gemeenschap onderdrukt wordt; om iedereen te laten weten dat “we nog steeds hier zijn”. Want, “homoseksuelen maakten ook deel uit van de revolutie.” Ze vochten voor de democratie van hun land, net als ieder ander, en voor ieder ander, om daarna gediscrimineerd te worden door een wet ontworpen door krachten die het land in het verleden koloniseerden.

This Day Won't Last belichaamt het vermoeiende om van de ene strijd naar de andere te gaan. Kleine tekens van geestdriftig verzet baden in melancholie en uitputting: “Ik denk aan God, en ik zeg: God, help me de pijn te dragen. God, verzeker me tenminste dat ik een toekomst zal hebben.” Een toekomst. Welke toekomst dan ook. Een baan, een opleiding. Vermoeid wordt zijn vraag kleiner, individueler, alsof hij aanvaardt dat de pijn zal blijven. De revolutie in Tunesië wordt gezien als de enige in de Arabische Lente die het heersende systeem in haar land heeft veranderd, maar met de grote economische onrust en de aanhoudende vervolging van grote delen van de bevolking blijft er weinig van dat optimisme over.

Het grootste deel van de film beweegt zich in een intieme, persoonlijke sfeer, maar dan verschijnt een beeld waarop in graffiti “Queers Were Here” te lezen is. Het wijst op een collectieve strijd en toont een fysiek spoor van anderen die op zoek zijn naar dezelfde vrijheid. Het reikt hoop en perspectief aan. In zijn laatste minuten toont de film shots van protesterende menigten — een groter risico, maar ook zichtbare solidariteit, een gedeelde strijd, energie en hoop. Daarna volgt een stille treinrit. Bestemming onbekend.