Never Look At The Sun
Een bezwerend onderzoek naar de praktijk rond ‘huidbleking’.
Beweren dat Baloji van vele markten thuis is, is een understatement. Als multitalent combineert de Congolese Belg met glans een unieke beeldtaal met poëzie, zowel in muziekteksten, kostuums, sets als videoclips en korte films. Gevoel voor schoonheid en diepgang maken van Baloji een unieke en intelligente stijl- en verhalenmaker. Met Never Look At The Sun is de artiest intussen aan zijn vierde film toe. We herkennen de stempel die hij drukte op zijn eerder werk: kleurrijke en verhalende maskers, gestileerde achtergronden, symbolische kostuums, een esthetische cameravoering met vaak fragmentarische scènes en een tegelijk poëtische als opzwepende muzikale score (van Baloji zelf).
Het is niet louter esthetiek die overheerst, Baloji stelt tegelijk iets uit de hedendaagse maatschappij in vraag. Is dat in Zombies de verslaving van mensen aan smartphones (“pixelated mirror / my lifeless feet / ubiquitous dream / in a megabyte mirage”), dan is het in Never Look At The Sun de handel in en praktijk van bleekmiddelen voor een donkere huid. De muzikant-regisseur stelt in vraag, maar bekritiseert niet: “Voorouderlijke patronen gecombineerd met moderne vooroordelen verklaren het fenomeen van ‘huidbleking’,” aldus Baloji in een interview met Nowness. “We kunnen de praktijk niet bekritiseren omdat deze geworteld is in culturele concepten, interpretaties en vragen over zelfbewustzijn.”
Met deze nieuwe film gaat Baloji een andere weg op als verhalenverteller. Hij bouwt, voor de eerste keer, de film niet op rondom zijn muziek, maar baseert zich op een gedicht van architect en researcher Thandi Loewenson. Haar gedicht draagt de film, maar de metaforische beelden zijn minstens even sterk. Hoe een afficheplakker de metershoge advertenties insmeert met witte behangerslijm (in analogie met het bleekmiddel); of hoe de protagonist zich inpakt met maskers en kledij — om niet aan de zon blootgesteld te worden? “Nooit naar de zon kijken was een uitdrukking die ik vaak hoorde als kind,” vertelt de regisseur nog. “Kijk nooit naar de zon en speel er niet onder, want je bent al donker genoeg. Het is een manier waarop ouders hun kinderen trachten te beschermen, maar wel met neveneffecten.”
Baloji is zo goed als altijd intensief betrokken in het maakproces, vaak als art director, regisseur, acteur, muzikant en scenarist. Doorheen zijn carrière als filmmaker werkt hij samen met zowel Congolese als Belgische als internationale crew, artiesten en modehuizen en houdt nauwgezet oog op elk detail in beeld, muziek en tekst. Zijn films zijn daardoor een eclectisch, bezwerend en muzikaal bad waarin je je nog een paar keer wilt onderdompelen om nieuwe knipogen en symbolen te ontdekken.
Hoewel Never Look At The Sun minder zintuiglijk overweldigend is dan Peau de chagrin — Bleu de nuit, sluit het mooi aan in het rijtje films van deze homo universalis. Goed voor opnieuw een nominatie op ’s werelds oudste kortfilmfestival van Oberhausen, nadat Baloji er vorig jaar nog de Principal Prize won voor Zombies.