Cyclepaths
Een oude vrouw draagt haar boodschappen. Een kind met een geweer op zijn rug rijdt met een step. Vogels vliegen. Een stad valt. Een feest ontvlamt.
Een zwerm trekvogels cirkelt bij avondschemering door de lucht. Een hond loopt rondjes op het ijs. Een kraan draait langzaam rond haar eigen as en de vleugels van een windmolen bewegen op het ritme van de wind. Zo toont Cyclepaths telkens weer een cirkelbeweging die ogenschijnlijk vooruitgaat, maar altijd aankomt op hetzelfde startpunt. Een repetitief traject zonder eind.
Tussen die kringvormen door toont regisseur Anton Cla het geweld dat al zo lang deel uitmaakt van onze maatschappij, maar nog maar pas hoogtechnologische proporties aannam. Want dezelfde vernuftige technologie die ervoor zorgt dat de vleugels van een molen en de wielen van een elektrische step draaien en blijven draaien, maakt het ook mogelijk dat de jongen op die step een drone uit de lucht schiet. Zomaar, alsof hij het dagelijks doet, richt hij een jachtgeweer op de hemel en mikt hij tussen de vogels recht op doel.
Met dit blind geweld start Cyclepaths, een kortfilm waarin beelden van allerhande cirkels en van geweld elkaar associatief afwisselen. Wat later dringen twee gewapende mensen een stilstaande tram binnen en schieten een jongen door het hoofd. Wolkenkrabbers storten naar beneden. Een multiple rocket launcher vuurt aan een snel tempo de ene na de andere raket af. De schutter drukt met een koffie in de hand een knop in vanuit zijn kantoor. Hij wordt niet geconfronteerd met het leed dat hij aanricht en weet nauwelijks wie of wat hij vernielt.
Snel wordt duidelijk dat Cla’s opeenvolging van cirkels geen formalistisch spelletje is, maar een weerspiegeling van de onophoudelijke en repetitieve stroom van geweld die hij in zijn afstudeerfilm verbeeldt. Verklaringen geeft hij niet, oplossingen evenmin. Stof tot nadenken biedt hij daarentegen in overvloed, want wat leidt tot meer geweld? Is het de toenemende individualisering, die ook de eenzaam ronddwalende personages treft? Nieuwe technologische mogelijkheden? Of de invloed van gewelddadige videogames?
Toch krijgt die invloed van games speciale aandacht in Cyclepaths. De filmmaker kiest niet voor live action, wel voor computer gegenereerde beelden. De 3D-animatie, die Cla voor eigen rekening nam, lijkt recht uit een videogame te komen. Als in een first person shooter game volgen we de personages op de rug — gezicht steeds buiten beeld — terwijl ze op hun doel afstappen. Ze wandelen ietwat houterig en laten hun voeten net iets te lang boven de grond zweven. Daardoor komt de nadruk nog meer te liggen op het visuele en dat schijnbaar overbodige besef dat we niet kijken naar de werkelijkheid, maar naar een beeld dat die werkelijkheid op een bepaalde manier weergeeft. In plaats van het geweld zo realistisch mogelijk af te beelden, benadrukt Cla liever de constructie ervan.
Naarmate het einde nadert, worden de beelden steeds dubbelzinniger. Terwijl raketten aan een moordend tempo uit de raketwerper vliegen, loopt een massa figuren krioelend door elkaar. De cyclus van geweld mobiliseert de massa en drijft haar tot waanzin. De figuren lopen alle kanten uit, niet richting hun vertrekpunt maar juist zo ver mogelijk daarvandaan. In hun vlucht doorbreken ze al rennend de dominante kringloop, die Cyclepaths zowel inhoudelijk als vormelijk overheerst. Ze doorbreken het geijkte patroon en bieden een glimp van een hoopvolle toekomst.
Cyclepaths won afgelopen weekend de prijs voor Best Sound op het Fantoche International Animation Festival in Zwitserland. Aanstaande vrijdag wordt de film in competitie getoond tijdens CUT TO: GENT.